W ramach współpracy ośrodków kultury gmin położonych wokół Łysogór zapraszamy Państwa do codziennego oglądania naszej strony w celu poznania miejsc pamięci i mogił z terenu Gór Świętokrzyskich. Prezentowane materiały będą przedstawiać jedynie wybrane miejsca upamiętniające zmarłe osoby, wydarzenia z naszego regionu. Mamy nadzieję, że prezentacje te przypomną lub choć częściowo przybliżą nam wszystkim miejsca o których warto pamiętać, szczególnie w miesiącu listopadzie"
Już na rozpoczęciu wspólnej akcji dziękujemy wszystkim dyrektorom ośrodków kultury za wspólne kultywowanie naszej historii, prezentowanie świętokrzyskiego dziedzictwa kulturowego i pamięć o tych którzy już odeszli.
Zbiorowa mogiła ofiar pacyfikacji z 1 czerwca 1943r. w Bodzentynie.
Pomnik ofiar terroru hitlerowskiego. W dniu 1 czerwca 1943 roku hitlerowcy rozstrzelali 39 mieszkańców Bodzentyna przeważnie mężczyzn w wieku od 20-70 lat. Bodzentyn, podobnie jak wiele innych miejscowości w województwie kieleckim, dotknięty został w latach II wojny światowej krwawym terrorem niemieckiego okupanta, a dzień 1 czerwca 1943 r., do bogatej historii miasteczka, dopisał kolejną tragiczną datę.
Zgodnie z opisami tego wydarzenia ten tragiczny dzień przedstawiał się następująco: Był to wtorek, piękny, ciepły i pogodny poranek. Wtenczas Leutant/ Oberleutnant A.H. Schuster, osławiony kat Gór Świętokrzyskich, na czele 62 zmotoryzowanego plutonu żandarmerii, wspomaganego przez 3 kompanię 955 batalionu zabezpieczającego Wehrmachtu, we wczesnych godzinach porannych, rozpoczął akcję pacyfikacyjną przeciwko mieszkańcom zaangażowanym w działalność konspiracyjną. Z krzykiem i wrzaskiem społeczność lokalna została wypędzona ze swoich domów na Rynek Dolny, gdzie w kształcie czworoboku ustawiono osobno kobiety z dziećmi, osobno mężczyzn. W pobliskim budynku Policji Polskiej przesłuchiwano i bestialsko torturowano podejrzanych. Rozstrzeliwano ich trójkami, wyczytując nazwiska z listy. Gdy tych nazwisk zabrakło, wybierano dowolne ofiary z szeregu. Dramat mieszkańców rozegrał się w sadzie Władysława Czernikiewicza przy ul. 3 maja. Tego samego dnia do ciał pomordowanych, na miejsce egzekucji przyszły rodziny i znajomi, aby odszukać i rozpoznać swoich. Zwłoki rozstrzelanych były zmasakrowane i w wielu przypadkach trudne do zidentyfikowania.
Egzekucja zakończyła się w godzinach popołudniowych. Obecni na Rynku mieszkańcy musieli podziękować Niemcom za okazane „miłosierdzie”, a jednocześnie otrzymali ostrzeżenie, że jeżeli jakiś Niemiec zginie w Bodzentynie, wówczas całe miasteczko zostanie spalone.
Tego samego dnia, ciała pomordowanych pogrzebano w miejscu egzekucji. W 1993 r. w 50. rocznicę pacyfikacji w miejscu straceń ustawiono kamień pamiątkowy. Tuż obok na ścianie Zagrody Czernikiewiczów został zwieszony krzyż i tablica z listą mieszkańców Bodzentyna straconych w czasie pacyfikacji.
W 1945 roku ekshumowano zwłoki ofiar na miejscowy cmentarz do wspólnej mogiły. Rok później ustawiono pomnik z czarnego granitu w formie kolumny na wysokim cokole. Na jego płytach umieszczono nazwiska pomordowanych.
Zdjęcia:
Miejsko – Gminne Centrum Kultury i Turystyki w Bodzentynie
Zdjęcie 1, 2 – Zbiorowa mogiła ofiar pacyfikacji z 1.06.1943 r.
Zdjęcie 3,4 – Kamień pamiątkowy w miejscu straceń przy ul. 3 Maja.
źródło:
Artemiusza Wołczyka - Gawędy znad dróg i opłotków,
Lidia Michalska- Bracha, Marek Przeniosło, Marek Jedynak, Maria Domańska – Nogajczyk (Biblioteka Uniwersytecka, Kielce) - Z dziejów Bodzentyna w okresie II wojny światowej W 70. Rocznicę pacyfikacji 1943-2013
Bolesław Boczarski, Mieczysław Edelbaum - Przewodnik – Informator po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa w województwie kieleckim 1939 – 1945.
