Druga Wojna Światowa, czas okupacji hitlerowskiej to trudny czas dla Polski. Nie istniała polska armia, więc walkę z niemieckim okupantem wzięli na siebie partyzanci. Na naszej ziemi Świętokrzyskimi Zgrupowaniami AK dowodził mjr Jan Piwnik „Ponury”, który ze swoim leśnym wojskiem stacjonował na Wykusie.
Partyzantom pomagali jak mogli mieszkańcy okolicznych wiosek. Michniów - mała wioska leżąca nieopodal wykuskich lasów zapłaciła za tę pomoc ogromną cenę. W dniach 12 i 13 lipca 1943 r. w pacyfikacji Michniowa zamordowanych zostało co najmniej 204 mieszkańców, w tym 54 kobiety i 48 dzieci. Okupacyjne władze zakazały odbudowy wsi i uprawy okolicznych pól. Po wojnie pacyfikacja Michniowa stała się symbolem niemieckich zbrodni popełnionych na wsi polskiej.
W środę 16 września klasy: 4, 5 i 7 wraz z opiekunami, udali się w teren na nietypową lekcję historii. Pierwszym punktem naszej wyprawy był Michniów, gdzie obecnie znajduje się Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich. Zaprzyjaźniona z naszą szkołą pani Justyna Staszewska opowiedziała nam o czasach okupacji na tych terenach, działaniach partyzanckich oraz o dniach pacyfikacji Michniowa, które wspominali w rozmowach z pracownikami muzeum żywi jeszcze świadkowie. Zobaczyliśmy Pietę Michniowską - pomnik na cześć pomordowanych oraz wspólną mogiłę ofiar pacyfikacji, gdzie przewodniczący klas zaświecili symboliczny znicz pamięci.
Następnie udaliśmy się na polanę Wykus położoną w środku lasu. Wykus niejednokrotnie stanowił bazę polskich partyzantów. Podczas powstania styczniowego stacjonowali tu powstańcy dowodzeni przez Mariana Langiewicza. W trakcie II wojny światowej znajdowały się tu obozy żołnierzy polskiego podziemia, najpierw pod dowództwem mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, później Zgrupowania Partyzanckie Armii Krajowej „Ponury” mjr Jana Piwnika „Ponurego”. 15 września 1957 r. w miejscu dawnego obozu odsłonięto kapliczkę z obrazem Matki Boskiej Bolesnej, upamiętniającą poległych w walce o Ojczyznę. Na jej ścianach umieszczono 123 pseudonimy poległych podczas wojny żołnierzy. Kapliczka otoczona jest murem, na którym obecnie umieszczonych jest już kilkaset tabliczek z nazwiskami zmarłych żołnierzy zgrupowań „Ponurego” i „Nurta”.
Przybyliśmy na polanę obok kapliczki, a pani Anna Wójcik w pięknym otoczeniu szumiącego lasu opowiedziała nam o życiu Jana Piwnika, formowaniu przez niego oddziałów partyzanckich na rozkaz polskiego rządu na uchodźstwie, o życiu partyzantów w obozie, pomocy jaką otrzymywali partyzanci od miejscowej ludności i akcjach dywersyjnych. Tu również przewodniczący klas zapalili znicz i złożyli go u stóp kapliczki. Obejrzeliśmy z bliska kapliczkę i tabliczki upamiętniające żołnierzy „Ponurego”. Następnie śpiewając piosenki partyzanckie udaliśmy się na polanę biwakową gdzie czekało na nas ognisko i pyszne kiełbaski.
To była bardzo ciekawa, żywa lekcja historii którą zapamiętamy na długo.
Maria Łoboda
