Kleszcze są to maleńkie pajęczaki żywiące się krwią (człowieka lub zwierzęcia). Przenoszą one różne groźne choroby, zwane chorobami odkleszczowymi, które stanowią jedne z największych naturalnych zagrożeń występujących w naszym klimacie. Choroby te mogą prowadzić do wielu poważnych powikłań.
Aktywność kleszczy zwykle rozpoczyna się wczesną wiosną i trwa aż do późnej jesieni. Najczęściej można je wtedy spotkać : w lasach liściastych i mieszanych, na obszarach trawiastych, w gęstych zaroślach, paprociach i na terenach zieleni miejskiej.
Szczególnie przyciąga je ciepło, ruch powietrza oraz zapach potu. Dlatego po powrocie z miejsc, w których mogą występować kleszcze, należy dokładnie obejrzeć całe ciało, w tym owłosioną skórę. Kleszcze na miejsce ukłucia zazwyczaj obierają sobie miejsce, gdzie skóra jest najdelikatniejsza jak np. na rękach, nogach, głowie – na granicy włosów i za uszami, w zgięciach stawów, w pachwinach oraz fałdach skórnych.
Jak ustrzec się przed ukłuciem kleszcza?
Wybierając się w miejsca, gdzie mogą występować kleszcze należy przestrzegać kilku zasad:
- Założyć odpowiedni ubiór – czapka, koszula lub bluza z długimi rękawami (przylegające do ciała lub zakończone ściągaczami), długie spodnie oraz zakryte buty;
- Ubrania powinny być w odpowiednim kolorze – jasna odzieży umożliwia łatwiejsze zauważenie wędrującego kleszcza;
- Unikać spania w starych budynkach, w których przebywają udomowione zwierzęta;
- Chcąc obozować w namiocie na wolnym powietrzu, należy upewnić się ,że roślinność wokół niego jest krótko przycięta;
- Należy stosować repelenty – czyli produkty mające działanie odstraszające kleszcze, nanoszone bezpośrednio na skórę lub odzież;
- Zaszczepić się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.
Co zrobić w przypadku ukłucia kleszcza?
Odnalazłszy kleszcza na powierzchni swojego ciała należy niezwłocznie przystąpić do jego usunięcia.
1. W tym celu należy przygotować plastikową pęsetę i wodę utlenioną lub 40% alkohol do dezynfekcji. Alternatywą dla pęsety są miniaturowe pompki ssące, plastikowe, tzw. „kleszczołapki” dostępne w aptekach.
Uwaga! Metalowa pęseta może okazać się zbyt ostra i uciąć kleszcza, zamiast go złapać.
2. Kleszcza należy chwycić tuż przy skórze, za przednią część ciała i zdecydowanym ruchem pociągnąć ku górze.
3. Następnie należy dokładnie umyć ręce i zdezynfekować miejsce ukłucia.
4. Ważne jest obserwowanie miejsca po ukłuciu. W przypadku gdy wystąpi niepokojąca zmiana, należy skonsultować się z lekarzem.
Ważne! Nie można wykręcać kleszcza bezpośrednio palcami ani za pomocą substancji natłuszczających. Może spowodować to zatkanie tchawek (narządu wymiany gazowej) kleszcza, a następnie jego wymioty, które przyśpieszają przedostanie się bakterii i wirusów do ciała ukłutego.
W celu usunięcia kleszcza można zgłosić się do najbliższego punktu medycznego lub lekarza jeśli dana osoba nie jest pewna, czy będzie umiała właściwie go usunąć.
Dlaczego kleszcze są groźne?
Ukłucia kleszczy często prowadzą do powstania zmian skórnych o charakterze alergicznym, ropnym, obrzękowym. Mogą one dawać różne objawy u ludzi – w zależności od wrażliwości układu odpornościowego.
Co więcej, kleszcze mogą przenosić bardzo groźne choroby zakaźne, takie jak borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu.
Borelioza
Liczba zachorowań na boreliozę z roku na rok zdecydowanie wzrasta. Pierwsze objawy tej choroby mogą pojawić się po około 10 – 14 dniach od ukłucia.
Typowym dla boreliozy objawem są zmiany skórne w postaci pierścieniowatego rumienia wędrującego, który występuje u ok. 40 do 50% chorych. Typowy rumień ma średnicę przekraczającą 5 cm. Początkowo ma on kształt koła o średnicy 1 – 1,5 cm, które się powiększa, blednie od środka i zanika.
Rumień nie zawsze jest widoczny. Czasami może być mylony ze śladem po ugryzieniu, otarciem lub uczuleniem. Jednak jeśli dana osoba wie, że w tym miejscu ukuł ją kleszcz, wszelkie zmiany skórne powinny skłonić ją do szybkiej wizyty u lekarza.
Na boreliozę nie ma szczepionki.
Ważne! Należy pamiętać, że każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem!
Kleszczowe Zapalenie Mózgu (KZM)
Do zakażenia wirusem kleszczowego zapalenia mózgu dochodzi w ciągu kilku pierwszych minut wysysania krwi przez kleszcza.
Objawy występują po około 7 – 14 dniach od kontaktu z kleszczem. Mają one charakter grypopodobny i trwają przez tydzień. Przebieg choroby może być ciężki, niekiedy może prowadzić do kalectwa, a nawet śmierci. Zdarza się jednak, że zakażenie przebiega bezobjawowo.
Ważne! Każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem!
Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania kleszczowemu zapaleniu mózgu i jego następstwom są szczepienia ochronne. Można rozpocząć je w dowolnej porze roku, jednak najlepiej zrobić to jeszcze zimą lub wiosną, aby po przyjęciu dwóch dawek szczepionki uodpornić się jeszcze przed sezonem.
W Polsce szczepienie przeciw KZM jest zalecane w kalendarzu szczepień ochronnych:
- dzieciom po ukończeniu pierwszego roku życia, młodzieży, dorosłym;
- osobom przebywającym na terenach, na których występuje zagrożenie występowania kleszczy (w tym zatrudnionym przy eksploatacji lasu);
- służbom mundurowym;
- rolnikom;
- młodzieży odbywającej praktyki na obszarach, gdzie mogą występować kleszcze;
- turystom i uczestnikom obozów i kolonii.
Źródło: https://www.gov.pl/web/zdrowie/co-nalezy-wiedziec-o-kleszczach
