Konstytucja 3 Maja uchwalona 3 maja 1791 r. była próbą ratunku przed upadkiem kraju. Była jedną z pierwszych nowoczesnych ustaw zasadniczych na świecie. Dzięki swojej treści okazała się wydarzeniem historycznym obecnym w życiu wielu pokoleń.
Największe możliwości reform otworzył Sejm Czteroletni obradujący w latach 1788-1792. W tym czasie najważniejszym zadaniem było opracowanie projektu zmiany ustroju Rzeczypospolitej. Wstępny projekt nowej konstytucji został przygotowany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z udziałem m.in. Stanisława Małachowskiego, Ignacego Potockiego, Hugona Kołłątaja, Stanisława Staszica oraz osobistego sekretarza króla Scipione Piattoliego.
Przyjęcie Konstytucji 3 Maja 1791 r. odbyło się w warunkach zamachu stanu. Projekt uchwalenia nowej ustawy wywołał protesty opozycji sejmowej. W końcu, po dyskusjach jeden z posłów wezwał do przyjęcia Konstytucji, a króla do jej zaprzysiężenia. Król złożył przysięgę na wierność Konstytucji 3 Maja na ręce biskupa krakowskiego Feliksa Turskiego. Następnie zebrani udali się do kolegiaty św. Jana na nabożeństwo dziękczynne.
Marszałkowie sejmowi 7 maja wydali uniwersał ogłaszający uchwalenie Konstytucji. Mówił on: Ojczyzna nasza już jest ocalona. Swobody nasze zabezpieczone. Jesteśmy odtąd narodem wolnym i niepodległym. Opadły pęta niewoli i nierządu. W deklaracji załączonej do ustawy, stwierdzono, że dzień w którym Konstytucja została przyjęta będzie corocznie uroczyście obchodzony. Zaznaczono również, że na pamiątkę tego faktu w Warszawie będzie wystawiony kościół pod wezwaniem Bożej Opatrzności, ponieważ Opatrzności Boskiej przypisywano wyzwolenie Polski przez Konstytucję.
Uroczyście uczczono pierwszą rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1792 r. w Warszawie. Po nabożeństwie w kościele św. Krzyża orszak królewski pieszo udał się do ogrodu ujazdowskiego, gdzie król dokonał wmurowania kamienia węgielnego pod świątynię Opatrzności Bożej.
Konieczność obrony Konstytucji 3 Maja nastąpiła już w momencie jej ustanowienia. Grupa polskich magnatów na czele ze Stanisławem Szczęsnym Potockim, Franciszkiem Ksawerym Branickim i Sewerynem Rzewuskim wystąpiła z prośbą do cesarzowej Katarzyny II o interwencję i przywrócenie przywilejów, które zostały zniesione na mocy Konstytucji. Z jej wsparciem utworzyli konfederację targowicką.
W maju 1792 r. prawie 100-tysięczna armia rosyjska i ponad 20 tysięcy konfederatów wkroczyło w granice Rzeczypospolitej. W lipcu 1792 r. wojska rosyjskie stanęły pod Warszawą. W takiej sytuacji król Stanisław August Poniatowski uznał, że poddanie się jest jedynym wyjściem i przyłączył się do konfederacji targowickiej. W 1793 r. nastąpił II rozbiór Polski.
Rok później Polacy jeszcze raz podjęli walkę w obronie państwa i Konstytucji 3 Maja. 24 marca 1794 r. w Krakowie Tadeusz Kościuszko ogłosił powstanie, nazwane później insurekcją kościuszkowską. Po kilku początkowych zwycięstwach, m.in. w bitwie pod Racławicami, powstanie upadło. W 1795 r. nastąpił III rozbiór Polski.
Państwo polskie zostało wymazane z mapy Europy na ponad 120 lat. Pomimo tego pamięć o Konstytucji 3 Maja trwała w kolejnych pokoleniach, będąc symbolem ratowania Ojczyzny od upadku politycznego, społecznego, moralnego. Jej wspomnienie ułatwiało przetrwanie czasów niewoli w XIX i XX w.
Obchody Święta Konstytucji 3 Maja były zakazane podczas rozbiorów. Wznowiono je w II Rzeczypospolitej w kwietniu 1919 r. W styczniu 1951 r. święto zostało oficjalnie zdelegalizowane przez władze komunistyczne. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 6 kwietnia 1990 r., na wniosek Senatu, przywrócił Święto Narodowe 3 Maja jako oficjalne święto państwowe.
W Gminie Bodzentyn od wielu lat obchodzone jest Święto Narodowe 3 Maja organizowane przez Samorząd, szkoły, przy udziale Młodzieżowej Orkiestry Dętej OSP w Bodzentynie; odbywają się nabożeństwa w kościołach. Szczególnie uroczyście świętowano w Bodzentynie 225. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 2016 r.
Również w trudnych czasach pandemii koronawirusa, kiedy zagrożone jest życie Polaków, powinniśmy pamiętać o ważnych wydarzeniach polskiej historii i tak jak co roku poświęcić chwilę na wspomnienie Tych, dla których najważniejsze było dobro Ojczyzny.
Urszula Oettingen
Fot. Urszula i Mirosław Oettingen; Obchody Święta Konstytucji 3 Maja w Bodzentynie i w Szkole Podstawowej w Leśnej-Starej Wsi w 2016 r.
