Dnia 14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową – zakonspirowane siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego. W latach II wojny światowej działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, okupowanej przez Niemcy i ZSRR. W momencie maksymalnej zdolności bojowej Armia Krajowa liczyła ok. 380 tys. żołnierzy.
Decyzja o powstaniu AK była podyktowana koniecznością scalenia polskich konspiracyjnych oddziałów zbrojnych i podporządkowania ich Rządowi RP w Londynie. Głównymi kolejnymi dowódcami AK byli generałowie: Stefan Rowecki „Grot” – do 30 czerwca 1943 r., Tadeusz Komorowski „Bór” – do 2 października 1944 r., Leopold Okulicki „Niedźwiadek” – do 19 stycznia 1945 r.
W 1944 r. Okręg Radomsko-Kielecki AK „Jodła” należał do największych i podejmujących najliczniejsze akcje bojowe. W szczytowym momencie na jego obszarze do AK należało ok. 60 tys. osób.
Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było Powstanie Warszawskie, które wybuchło 1 sierpnia 1944 r. Po upadku powstania jednostki będące na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostały zdemobilizowane. Gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej z dniem 19 stycznia 1945 r.
Na terenie Miasta i Gminy Bodzentyn znajduje się wiele miejsc pamięci poświęconych żołnierzom Armii Krajowej. W 78. rocznice powstania największego podziemnego wojska w okupowanej przez Niemców Europie przedstawiciele Stowarzyszenia Siekierno Nasza Ojczyzna zapalili symboliczne znicze na Wykusie przy kapliczce Matki Boskiej Bolesnej i grobie mjr. Eugeniusza Gedymina Kaszyńskiego „Nurta”, przy mogile symbolicznej Ludmiły Bożeny Stefanowskiej „Zjawy” w lasach Siekierzyńskich; w Bodzentynie pod pomnikiem żołnierzy Armii Krajowej Okręgu „Jodła” poległych na Wykusie w 1943 r.
W te obchody wpisuje się nadanie uchwałą Rady Miejskiej 30 stycznia 2020 r. nowo wybudowanemu rondu w Bodzentynie nazwy Rondo Żołnierzy „Ponurego” i „Nurta”. Z wnioskiem takim wystąpili Burmistrz Miasta i Gminy Bodzentyn Dariusz Skiba i dr hab. prof. UJK Urszula Oettingen.
To wyraz pamięci o żołnierzach Armii Krajowej z ziemi bodzentyńskiej, których wielu walczyło w jej oddziałach. Wśród nich byli: Józef Czernikiewicz „Sęk”, Stanisław Czernikiewicz „Michał”, Zygmunt Zygadlewicz „Mściciel”, Henryk Fąfara „Szczygieł”, Jan Czernikiewicz „Walter”, Zenon Kazubiński „Filip”, Mieczysław Bąderski „Sobieski”, Stanisław Bogacki „Szarek”, Kazimierz Dąbek „Kruk”, Stanisław Domański „Dąb”, Roman Fąfara „Sęk”, Stanisław Koprowski „Gałązka”, Józef Laskowski „Biały”, Stanisław Staszewski „Gaj”, Tadeusz Sotkiewicz „Pantera”, Antoni Wójcikowski „Jodła”, Jerzy Cybulski „Michał”, Bolesław Fąfara „Zbroja”, Antoni Pałysiewicz „Mikołaj”, Roman Pałysiewicz „Rom”, Kazimierz Pałysiewicz „Andrzej”, Bronisław Gil „Bruno”, Euzebiusz Domoradzki „Grot”, Bolesław Matla „Boryna”, Emilia Marchewkowa „Emilia”, Stanisław Waciński „Jurand”, Stanisław Malarecki „Krzych”, Jerzy Adamski „Longin”, Jan Kosiński „Jacek”, Adam Iwan „Tadek”, Piotr Michta „Wojtek”, Roman Kasza „Wacek”, Stefan Zacharski „Józek”, Marian Cieślik „Mariusz”, Marian Świderski „Dzik”, Tadeusz Gołembiowski „Sokół”, Władysław Okulski „Wicek”, Piotr Michta „Wojtek”, Antoni Iwan „Zdzich”, Jan Kwiatkowski „Zmora”, Antoni Brzeziński „Łoś”, Mieczysław Kłys „Wojtek”, Antoni Maciejski „Murzyn”, Zygmunt Majewski „Akacja”, Zygmunt Malarecki „Szczerb”, Ryszard Kudliński „Fusch”, Zenon Kudliński „Sokół”, Władysław Ścisłowicz „Sęp”, Zygmunt Świderski „Rosomak”, Jerzy Woźniak „Radwan”, Stefan Woźniak „Żuraw”, Maksymilian Czechowski „Góral”.
Cześć Ich pamięci!
Urszula Oettingen
Fot. Urszula i Mirosław Oettingen
