O godzinie 6 rano 13 grudnia 1981 r. Polskie Radio nadało wystąpienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w którym informował Polaków o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) i wprowadzeniu na mocy dekretu Rady Państwa stanu wojennego na terenie całego kraju.
W dniu tym na ulicach polskich miejscowości pojawiło się ok. 70 tys. żołnierzy Wojska Polskiego, 30 tys. funkcjonariuszy MSW wyposażonych w 1750 czołgów, 1400 pojazdów opancerzonych, 500 bojowych wozów piechoty, 9 tys. samochodów, a także kilka eskadr helikopterów i samoloty transportowe. 10 tys. uzbrojonych funkcjonariuszy skierowano do zatrzymania wytypowanych wcześniej osób.
Dekret o stanie wojennym przewidywał dotkliwe kary. Za działalność w zawieszonych organizacjach, zrzeszeniach i związkach zawodowych groziła kara 3 lat więzienia, za udział w strajku 5 lat, za drukowanie bibuły nawet 10 lat.
Do więzień i ośrodków internowania skierowano w pierwszym tygodniu ok. 5 tys. osób, w całym stanie wojennym 10 tys., w tym blisko 500 osób z regionu świętokrzyskiego. Około 12 tys. zostało skazanych przez sądy wojskowe i powszechne, wobec ok. 210 tys. tzw. kolegia do spraw wykroczeń orzekły kary, blisko 2,5 tys. osób zmuszono do wyjazdu z kraju, tysiące zwolniono z pracy, a życie straciło około 40 osób, w tym 9 górników z kopalni „Wujek” podczas pacyfikacji strajku. Rozerwano wiele rodzin. Trudno policzyć tych, którzy pilnie potrzebowali pomocy lekarza, a nie dotarła ona w porę, bo nie działały telefony.
Stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 r., a zniesiono go 22 lipca 1983 r.
Stan wojenny był nie tylko czasem pognębienia Narodu, ale i okresem mobilizacji religijno-patriotycznej. Tysiące wiernych gromadziło się na mszach świętych za Ojczyznę, za internowanych, więzionych czy też odprawianych z okazji różnych rocznic narodowych. W pobliżu kościołów pojawiały się znicze, znaki Polski Walczącej oraz krzyże układane z kwiatów lub zniczy.
Do dnia dzisiejszego nierozliczone zostały wszystkie zbrodnie, a ich sprawców nie osądzono. Wielu z nich uniknęło nie tylko sądowej, lecz nawet symbolicznej odpowiedzialności.
W dniu 13 grudnia o godz. 19.30 zapalmy Światło Wolności – świeczkę w oknie lub wirtualnie za pośrednictwem strony: https://swiatlowolnosci.ipn.gov.pl/
Oddajmy hołd Ofiarom stanu wojennego!
Urszula Oettingen
