"O Panie, któryś jest na niebie
Wyciągnij sprawiedliwą dłoń
Wołamy z wszystkich stron do Ciebie
O polski dach i polską broń"
(Adam Kowalski, Modlitwa Armii Krajowej. Pieśń powstała w październiku 1939 r. w obozie internowanych żołnierzy polskich Rumunii)
Armia Krajowa była kontynuacją zawiązanej 27 września 1939 r. przez grupę wyższych oficerów na czele z gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem konspiracyjnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski. W listopadzie 1939 r. w oparciu o jej struktury powstał Związek Walki Zbrojnej.
Dnia 14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową – zakonspirowane siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego, w latach II wojny światowej działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, okupowanej przez Niemcy i ZSRR. Przez wielu historyków uważana jest za największe i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko w okupowanej Europie. W momencie maksymalnej zdolności bojowej liczące ok. 380 tys. żołnierzy.
Decyzja o powstaniu AK była podyktowana koniecznością scalenia polskich konspiracyjnych oddziałów zbrojnych i podporządkowania ich Rządowi RP w Londynie, któremu podlegały Siły Zbrojne RP. Głównymi kolejnymi dowódcami AK byli generałowie: Stefan Rowecki „Grot” – do 30 czerwca 1943 r., Tadeusz Komorowski „Bór” – do 2 października 1944 r., Leopold Okulicki „Niedźwiadek” – do 19 stycznia 1945 r.
Okręg Radomsko-Kielecki AK „Jodła” należał do największych i podejmujących najliczniejsze akcje bojowe. W szczytowym momencie na jego obszarze do AK należało ok. 60 tys. osób.
Wśród miejsc pamięci narodowej na terenie miasta i gminy Bodzentyn są również poświęcone żołnierzom Armii Krajowej: pomnik żołnierzy Armii Krajowej Okręgu „Jodła” poległych na Wykusie w 1943 r. przy kościele w Bodzentynie, krzyż w miejscu zgrupowania i ostatnich walk oddziału AK „Jędrusie” w 1944 r. w Sieradowicach, pomnik żołnierzy oddziału Armii Krajowej „Wybranieccy” w Wilkowie. Na Wykusie: kapliczka Matki Boskiej Bolesnej żołnierzy Armii Krajowej, grób mjr. Eugeniusza Gedymina Kaszyńskiego „Nurta”, pomnik żołnierzy AK z Grupy Warszawskiej ze Zgrupowania Ponurego i Nurta poległych 28 października 1943 r.; przy drodze na Wykus mogiła symboliczna Ludmiły Bożeny Stefanowskiej „Zjawy”. Na Wzgórzu św. Barbary pomnik poświęcony żołnierzom kampanii wrześniowej 1939 r., którzy w tym miejscu na początku okupacji niemieckiej składali przysięgę na wierność Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, a potem służyli w Oddziale „Wybranieckich” i 4 Pułku Piechoty Legionów AK; tablica upamiętniająca por. Franciszka Sadzę w Zespole Szkół im. Oddziału AK „Wybranieccy” we Wzdole Rządowym.
Pamięć o walkach i żołnierzach Armii Krajowej kultywowana jest przez miejscową społeczność, o czym świadczą organizowane uroczystości i wydarzenia o charakterze patriotycznym, w tym przez Gimnazjum im. mjr. Jana Piwnika „Ponurego” w Bodzentynie.
W imieniu władz i mieszkańców 14 lutego 2019 r. radny Jan Wilkosz, prof. Urszula Oettingen i Mirosław Oettingen zapalili znicze pod pomnikiem żołnierzy Armii Krajowej Okręgu „Jodła” w Bodzentynie jako wyraz pamięci i hołdu dla bohaterów Polskiego Państwa Podziemnego, którzy walczyli i ginęli za wolną Polskę.
Urszula Oettingen
Fot. Urszula i Mirosław Oettingen
